[The Dalai Lama has thrown himself into real hot water saying again, "some Nepalese say Buddha was Nepalese; some say Buddha was Indian but it does not matter". He was delivering a lecture in Aldershot, United Kingdom on June 21, 2012. But his remark has sparked furor in Nepal and Nepalese communities around the globe. There is huge social media uproar against his Aldershot public talk recently. The holy man often delivers controversial political talks as concerns the Buddha birth place - the Lumbini garden of Nepal. He has been saying so and it is not any new instance from his part either. Once at a public programme in Orrisa the holy man had also said, “Whether Buddha was born in today’s Nepal or this side (India), I don’t know," He said "Who will decide it, I don’t know.” Yes, he certainly does not know it because he is not an archaeologist, neither a historian nor any epigraphist also. So, he does not know what is written in the Lumbuni Ashokan pillar either. On such issues, should he not know the fact on the ground, he should better not have said anything at all. Below we post today an elaborate article on how Nepalese people would respond to any such remarks that hurt their national pride and glory on the whole. - The Blogger]
दलाई लामाका बोली र नेपाली जनमानसको प्रश्न
लेखक कविता राम श्रेष्ठ
दलाई लामाले बोलेका प्रशंगलाई लिएर धेरै कुराहरु मिडियामा आइरहे । उनले जे भनेपनि धर्मगुरुले भनेका हुन यसै शिरोधार्य गर्न पर्छ भनी कोही चुपचाप रहने देखिए भने कोही सही कुरा बोल्न वा चित्त नबुझेका कुरामा बोल्न पर्छ भन्ने पनि उत्तिकै देखिए । दुबै खालेका उग्र सम्बादले मिडिया निक्कै नै अप्रिय ढंगमा गरम रहन गयो ।
मिडियामार्फत थाहा भयो दलाई लामाले, "बुद्धमार्गको सुरुवात भारतबाट भएको हो । कोहीकोही बुद्धलाई नेपाली भन्छन् केहीले भारतीय तर यसबाट केही फरक पर्दैन" भनेका रहेछन् । तर यसको ठीक विपरित बुद्धको जन्मभूमी नेपालमा पर्नुले नेपाल र नेपालीलाई धार्मिक, राजनीतिक, आर्थिक र साँस्कृतिक हिसाबले धेरै फरक पर्छ भन्ने नेपालीहरू देखिए र यी मान्य धर्मगुरु अनुयायीहरुलाई चित्तै दुख्ने हिसाबमा प्रश्नका दायरामा पर्न पुगे ।
त्यहाँ गएर सुन्ने धेरैले मानेका छन्, त्यसदिन दलाई लामाले बुद्धका जन्मस्थानबारे उच्चारणै नगरेको भए पनि उनको प्रवचनमा कमी रहने थिएन । अनि बुद्ध जन्मेका त नेपाली भूमी लुम्बिनीमै हो भन्ने सत्य बोल्दा पनि त्यस प्रवचनमा कमी वा कुनै चारचाँद पनि लागिहाल्ने थिएन । तर बुद्ध भारतीय राजकुमार हुन् भन्ने भ्रम विश्वमा फैलिरहेको र भारतले त्यसैमा कुत्सित ढंगमा हावा दिइरहेको अनि नेपालीहरु भने ज्यान फालेर बुद्धजन्मस्थल लुम्बिनीको प्रतिष्ठालाई उचाल्न खोजिरहेको बेलामा धर्मगुरुले त्यो विषय नै महत्वपूर्ण होइन भन्न पुग्दा गुरूले सत्य कुरामा प्रकाश पार्न जीब्रो चपाएको मात्र होइन अझ झुठलाई नै साथ दिएको आभासमा नेपाली जनमानस झस्कन पुगे । बिचारणीय यो छ यो भनाई यस्तो सभामा भनियो जसको आयोजक लुम्बिनीको प्रतिष्ठालाई उचाल्न लागिपर्ने सक्रिय नेपालीहरु नै थिए ।
दलाई लामाका उक्तिलाई बुद्धका राष्ट्रीयता
केहीले भनेका छन कि दलाई लामालको उक्तिबाट कुनैपनि
बुद्धको जन्मस्थल भएको हुँदा लुम्बिनी बौद्धहरुको लागि चार संवेजनीस्थल ( जन्मस्थल लुम्बिनी, बुद्धत्व प्राप्त गरेको स्थान बोधगया, प्रथम धर्म प्रचार गरेको स्थान सारनाथ र निर्वाण प्राप्त गरेको कुशीनगर ) मध्ये एक मानिएको छ । जापान वा तिब्बत वा चीन वा
यतिखेर सम्झना भइरहेछ सदा बुद्धलाई भारतीय राजकुमार भन्दै हिँडने वा पुस्तकै छपाउने रामदेवले काठमाडौँमा आएका बेला बुद्धको जन्मस्थल नेपाली भूमी लुम्बिनी भएको कुरा २३ सय वर्ष पुरानो अशोकस्तम्भले प्रमाणित गरेको छ त्यसैले बुद्ध कहाँ जन्मे भन्ने कुरा विवादको कुरै होइन भन्दा काठमाडौँको आकाश नेपाली तालीले गुन्जायमान भएथ्यो । रामदेव त बौद्धमार्गी पनि होइनन्, लुम्बिनीलाई छायाँमा पार्ने भारतीय खेलका कारक भारतकै एक चरम राष्ट्रवादी नागरिक हुन् । उनले भारतीय स्वार्थमा हाँमा हाँ नमिलाई सत्यको वकालत गरे । उनले पक्का सन्तको परिचय दिए र त्यसरी पूज्य भए । प्रमाणिक सत्यनै धर्मको आधार मान्ने बुद्धधर्मका यी धर्मगुरुलाई त्यही प्रमाणिक सत्य बोल्न केले विचलित गर्यो ? शंका उब्जियो नेपाली मानसमा ।
जुन धर्मको दलाइ लामा धर्मगुरु बनेका छन् जुनधर्मका प्रवर्तकका उनी कुनै सम्प्रदायमा अवतारी पुरुष नै बनेका छन् उनै धर्मका प्रवर्तक महात्मा बुद्धका जन्मस्थल कहाँ हो भन्ने कुरा धर्म वा एक गुरूलाई कसरी महत्वपूर्ण हुन्न ? जुन स्थानको हावापानी माटो र आकशले बुद्धलाई बुद्ध हुने सम्मको देह प्रदान गर्यो, जुन स्थानको संस्कृति, संस्कार, शीक्षा र परिवेशका प्राज्ञिक आधारहरुले बुद्धलाई बुद्ध बनाउने बौद्धिक मानस प्रदान गर्यो त्यो कारक भूमी कसरी महत्वपूर्ण भएन भन्न पुगे ? बुद्ध स्वयम नै बुद्धत्व प्राप्त गरेपछि आफूलाई त्यहाँसम्मको स्थितिमा पुर्याउने यस महान भूमीलाई सम्मान दिन नतमस्तक भएर यहाँ आएका थिए । "हरेक कार्यको जड नै कारण हो र विनाकारण कुनै परिणति हुन्न" भन्ने सिद्धान्त प्रतिपादन गर्ने बुद्ध धर्ममा "कारण" भनेको "चार आर्य सत्य" मा एक "आर्य सत्य" मानिन्छ । बुद्धलाई बुद्ध बनाउने कारणका तत्वलाई यसै धर्मका धर्मंगुरूले नेपाल वा भारतमा कतै पनि पर्दा केही फरक पर्दैन भनी कसरी भन्न पुगे ? यहाँ नेपालीलाई काहानिर दुख्
विवादमा उत्रनेहरु सोच्दछन् दलाईलामा भारतको शरणमा बसेर "फ्रि तिब्बत" को राजनीति गर्दैछन् र भारतको सहयोगबिना उनको राजनीति चल्नेवाला छैन त्यसैले उनी भारतीय बोली बोल्छन् । उन्को यो बोली कदाचित धर्मसम्मत छैन, राजनीतिसम्मत छ । बुद्धले त धर्मको लागि राज्य त्यागेका थिए तर दलाइ लामा भने राज्यप्राप्तिको लागि धर्मको उपयोग गर्दै देखिन्छन् । अझ फ्रि तिब्बतको पक्षमा समस्त चीनविरोधी विश्व समुदाय दलाइ लामाकै पक्षमा राजनीतिक हिसाबमै एकैतिर ध्रुविकृत छन् र यहाँ वेलायतमै पनि चीन रिसाउछ कि भन्ने राजनीतिक सम्वेदनशीलतामा साथ उन्लाई गरिने यसै कार्यक्रमलाई लो प्रोफइलमा संचालन गर्न स्थानीय सरकारले आदेशै दिएको हल्ला समेत् व्यापक थियो । उहिले दलाई लामा स्वयम नै लुम्बिनी दर्शनार्थ नेपाल आउन खोज्दा नेपाल सरकारले पनि चीन रिसाउने सन्त्राशमा उन्लाई सामान्य लामासरह आउन वाध्द्य पारेको कुरोसमेत यहाँ मननयोग्य छ । उनको धार्मिक छवि राजनीतिक छविमा दबिएको छ । यो राजनीतिक छवी कसैले यसै प्रेषण गरेको
अर्थात नेपाली जनमानसले दलाइ लामाको "बुद्धमार्गको सुरुवात भारतबाट भएको हो, कोहीकोही बुद्धलाई नेपाली भन्छन् केहीले भारतिय, तर यसबाट केही फरक पर्दैन" भन्ने उक्ति भारतपरस्त राजनीतिक कारणको परिणति हो भन्ने सोचे । धेरैले भनेका छन् राजनीति गर्न लागियो भने प्रतिपक्षीहरुको मार त खप्नै पर्ने हुन्छ । यसै सन्दर्भमा मलाई संझना भइरहेछ अलि पहिले मदन भण्डारीले राजा विरेन्द्रलाई हाँक दिएका थिए - राजनीति नै गर्छौ भने आऊ फिल्डमा । अर्थात भिडन्त नचाहने हो भने र प्रश्नको दाँयारामा नाउने हो भने लो प्रोफायलमा बस्नै पर्छ, राजनीति गर्न लागियो भने हाँकहरु आउँछन् र प्रश्नको दायरामा जो कोही पनि पर्छ । दलाई लामा पनि यसरी नै परे प्रश्नको दायरामा।
यति बुझ्ने हामी सवैको निष्ठाले प्रश्न राख्दछ प्रमाणिक सत्यनै धर्मको आधार मान्ने बौद्धधर्मको धर्मगुरुलाई त्यही प्रमाणिक सत्य बोल्नबाट यदि धर्म होइन र राजनीतिक पनि होइन भने अरु के कारणले विचलित गर्यो ? प्रश्न छ र जटिल छ । गुरुमाथि प्रश्नै राख्न हुन्न भन्ने कहीँ छैन । अझ बौद्ध धर्ममा त छँदैछैन । बुद्धले गुरुहरु माथि नै वेदको प्रमाणिकतामा प्रश्न उठाएर प्रमाणिक बुद्ध धर्मको परिशिलन गरेका थिए । गुरुहरुकै अलौकिक शक्तिमाथिको अन्धविश्वासमा प्रश्न उठाएर नै लौकिक धर्मको स्थापना गरेका थिए । गुरूहरूकै हिंसापूर्ण यज्ञसंस्
बुद्धले पीडाका कारणहरु हुन्छन्, तीनलाई नामेट गर्न सकिन्छ र सम्यक चरित्रबाट त्यसलाई नामेट गर्न सकिन्छ भनेर उपदेश दिएका छन । हामीले देख्दा यस पीडाका कारण गुरुकै विवादास्पद सम्बाद भएकोले त्यसैलाई सम्यक उपायबाट समाधान गर्न पर्ने हुन्छ । त्यो भनेको धर्मगुरुबाटै आफ्ना सबै तुष (तृष्णा) लाई त्याग (महान् अभिनिष्क्रमण) गरेर बुद्धको जन्म नेपाली भूमी लुम्बिनीमा भएको प्रमाणिक सम्वेजनीय सत्यलाई मान्यता दिनुमै छ । कारण जीउँदो रहेसम्म परिणाम यथावत रहिनै रहने छ, बुद्धले यही भनेका छन् । अनि यता म पनि भन्छु हामी अनुयायीहरुका भीडन्तले मात्र केही फरक पर्नेवाला छैन ।
(The author is Visiting Professor at International Health Department of Public Health, University of Aberdeen Medical School, Foresterhill, Aberdeen, Scotland, UK)
COMMENTS
COMMENTS
---------- Forwarded message ----------
From: Adarsha Tuladhar <oooooooooo@oooo.ooo>
Date: Tue, Jul 17, 2012 at 3:38 AM
Subject: Re: ON QUESTION OF THE BUDDHA BIRTH PLACE DALAI LAMA NOW GETS INTO REAL HOT WATER
To: The Himalayan Voice <himalayanvoice@gmail.com>
Cc: The Himalayan Voice Google Groups <himalayanvoice@googlegroups.com>
This is a reflection of the indecent treatment that we have been giving the Holiness. The Government of Nepal does not allow His Holiness to visit and pray in Lumbini because the Chinese Government is strictly opposed to this and Nepal cannot ignore Chinese objections.
Moreover, His Holiness is being hosted by India and even someone like him cannot belie "Nun ko Sojho".
To add to all this there are quite a few Hindu zealots like King Gyanendra, Kanak Mani Dixit, Kul Chandra Gautam, Subodh Pyakurel and few more others who finally sabotaged UN Secretary General's visit to Lumbini and the cancellation of the proposed almost a billion dollar investment in Lumbini which has now been diverted to Cambodia.
Even UCPNM Chairman betrayed Nepal by ignoring his pledge at the last minute. So, just being angry at His Holiness is not the solution to the problem.
Adarsha Tuladhar,
Kathmandu, Nepal.
---------- Forwarded message ----------
From: Dr. Rita Thapa <oooo@oooo.ooo>
Date: Tue, Jul 17, 2012 at 3:10 AM
Subject: Re:ON QUESTION OF THE BUDDHA BIRTH PLACE DALAI LAMA NOW GETS INTO REAL HOT WATER
To: The Himalayan Voice <himalayanvoice@gmail.com>
It is better for Dalai Lama to restrict his lectures on explaining the Dharma as taught by the Gutama Buddha, rather than on His Birth Place, which has already been determined with archeological evidence and accepted globally to be in Lumbini, Nepal.
As a student of Buddha's Teachings, feel sorry when Esteemed Dharma Guru like Dalai Lama falls in such a trap. Perhaps Rev. Dalai Lama was speaking on a broader philosophical term-like Rose is Rose no matter where it comes from. I should like to believe that.
Dr. Rita Thapa
Kathmandu, Nepal.